گیانلەدەستدانی کرێکار لە گەرمیان

ناوچەی گەرمیان جارێکی دیکە ڕووبەڕووی ڕووداوێکی دڵتەزێن بووەوە، کاتێک کرێکارێکی ماندوونەناس لە کاتی بەجێهێنانی ئەرکی ڕۆژانەیدا گیانی لەدەستدا. ئەم ڕووداوە، کە تێیدا هاوڵاتی “ئازاد حەسەن محەمەد” لە شارەدێی مەیدان بووە قوربانی، نەک تەنها خەمێکی گەورەیە بۆ خانەوادە و کەسوکارەکەی، بەڵکو زەنگێکی ئاگادارکەرەوەشە بۆ تەواوی کۆمەڵگا و لایەنە پەیوەندیدارەکان سەبارەت بە ڕەوشی سەلامەتی کرێکاران و پێویستی چڕکردنەوەی هەوڵەکان بۆ پاراستنی مافەکانیان. ڕێکخراوی ئاشتی بۆ مافی مرۆڤ بە نیگەرانییەکی قوڵەوە لەم ڕووداوە دەڕوانێت و داوای لێکۆڵینەوەی ورد و گرتنەبەری ڕێوشوێنی پێویست دەکات بۆ ڕێگریکردن لە دووبارەبوونەوەی کارەساتی هاوشێوە. گیانلەدەستدانی کرێکار لە گەرمیان وەک پرسێکی هەستیار، پێویستی بە هەڵوەستە لەسەرکردن و چارەسەری ڕیشەیی هەیە.

بەگوێرەی زانیارییەکانی کە لەلایەن عەلی جەمال قادری، وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی گەرمیانەوە، بە ڕاگەیاندنەکان دراوە، نیوەڕۆی ڕۆژی ڕابردوو لە سنووری شارەدێی مەیدان، کرێکارێک بە ناوی ئازاد حەسەن محەمەد، کە لەدایکبووی ساڵی ١٩٧٢ بووە و دانیشتووی گەڕەکی گازینۆی شارۆچکەی کەلار بووە، لە کاتی ئەنجامدانی کاری کرێکاریدا باری تەندروستی بەشێوەیەکی کتوپڕ تێکچووە. هەرچەندە هەوڵی گەیاندنی بە نەخۆشخانە دراوە، بەڵام بەداخەوە پێش گەیشتن یان پاش ماوەیەکی کەم لە گەیشتنی بە نەخۆشخانە، گیانی لەدەستداوە. ئەم زانیارییە سەرەتاییانە دەرخەری ئەوەن کە ڕووداوەکە پەیوەستە بە دۆخی کارکردنەکەیەوە، کە پێویستی بە لێکۆڵینەوەی زیاتر هەیە بۆ دەرخستنی هۆکارە ڕاستەقینەکانی تێکچوونی باری تەندروستی و گیانلەدەستدانی.

وتەبێژی پۆلیسی گەرمیان ئەوەشی خستەڕوو کە لە ئێستادا تەرمی خوالێخۆشبوو ئازاد حەسەن محەمەد ڕەوانەی پزیشکی دادی شارۆچکەی کەلار کراوە بەمەبەستی توێکاری و دیاریکردنی هۆکاری وردی گیانلەدەستدانەکەی. هاوکات، پۆلیس دەستی بە لێکۆڵینەوەی فەرمی کردووە لەسەر ڕووداوەکە بۆ ئاشکراکردنی سەرجەم لایەنە شاراوەکانی و دڵنیابوونەوە لەوەی کە ئایا هیچ کەمتەرخەمییەک یان پێشێلکارییەکی یاسایی لە ئارادا بووە کە بووبێتە هۆی ئەم کارەساتە. گرنگە کە لێکۆڵینەوەکان بە شێوەیەکی شەفاف و بێلایەنانە بەڕێوەبچن و ئەنجامەکانی بۆ ڕای گشتی ئاشکرا بکرێن. دۆزینەوەی ڕاستییەکان و لێپرسینەوە لە هەر کەسێک یان لایەنێک کە لەوانەیە بەرپرسیار بێت، بنەمایەکی سەرەکییە بۆ بەدیهێنانی دادپەروەری و ڕێگریکردن لە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ، بەتایبەتی مافی ژیان و مافی کارکردن لە ژینگەیەکی سەلامەتدا. دووبارەبوونەوەی حاڵەتی گیانلەدەستدانی کرێکار لە گەرمیان جێگەی نیگەرانییەکی زۆرە.

گیانلەدەستدانی کرێکارێک لەکاتی کاردا، بەتایبەتی لە کەرتە مەترسیدارەکان یان ئەو کارانەی کە پێویستیان بە ماندووبوونێکی جەستەیی زۆرە، پرسێکی هەستیارە و ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە مافەکانی کرێکاران و ستانداردەکانی سەلامەتی پیشەییەوە هەیە. زۆرجار کرێکاران، بەهۆی نەبوونی دەرفەتی کاری گونجاو یان بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانیان، ناچار دەبن لە هەلومەرجێکی سەخت و بێ ڕەچاوکردنی کەمترین مەرجەکانی سەلامەتیدا کاربکەن. ئەمەش وادەکات کە مەترسی تووشبوون بە ڕووداوی کار، نەخۆشی پیشەیی، یان تێکچوونی تەندروستی لەناکاویان لەسەر بێت. لایەنە پەیوەندیدارەکان، لە حکومەت و پەرلەمانەوە تا دەگاتە سەندیکاکانی کرێکاران و خودی خاوەنکارەکان، بەرپرسیارێتییەکی گەورەیان لەئەستۆدایە بۆ دڵنیابوونەوە لە جێبەجێکردنی یاساکانی کار و دابینکردنی ژینگەیەکی کاری پارێزراو و تەندروست بۆ هەموو کرێکاران. پێویستە چاودێرییەکان چڕتر بکرێنەوە و سزای توند بۆ ئەو خاوەنکارانە دابنرێت کە پابەندی ڕێنماییەکانی سەلامەتی نابن. گرنگیدان بە سەلامەتی کرێکاران دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی حاڵەتەکانی گیانلەدەستدانی کرێکار لە گەرمیان و ناوچەکانی دیکە.

ڕێکخراوی ئاشتی بۆ مافی مرۆڤ، وێڕای سەرەخۆشی و هاوخەمی قووڵی بۆ خانەوادەی کۆچکردوو ئازاد حەسەن محەمەد، داوا دەکات کە ئەم ڕووداوە بکرێتە خاڵی وەرچەرخان بۆ بەخۆداچوونەوەیەکی جدی لە دۆخی مافەکانی کرێکاران و سەلامەتی پیشەیی لە هەرێمی کوردستان و بەتایبەتی لە ناوچەی گەرمیان. پێویستە:

• چاودێری وردی جێبەجێکردنی یاسای کار: دڵنیابوونەوە لەوەی کە خاوەنکارەکان پابەندی تەواوی ماددەکانی یاسای کار دەبن، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەستن بە سەلامەتی و تەندروستی کرێکاران.

• هۆشیارکردنەوەی کرێکاران و خاوەنکاران: زیادکردنی بەرنامەکانی هۆشیارکردنەوە سەبارەت بە ماف و ئەرکەکانی هەردوولا و مەترسییەکانی کار و چۆنیەتی خۆپاراستن.

• دابینکردنی کەلوپەلی خۆپارێزی: ناچارکردنی خاوەنکاران بە دابینکردنی سەرجەم کەلوپەل و پێداویستییەکانی خۆپارێزی بۆ کرێکاران بەپێی جۆری کارەکەیان.

• چالاککردنی ڕۆڵی سەندیکاکانی کرێکاران: پێدانی دەسەڵات و پشتگیری زیاتر بە سەندیکاکانی کرێکاران بۆ ئەوەی بتوانن بە شێوەیەکی کاریگەرتر بەرگری لە مافەکانی ئەندامەکانیان بکەن.

• پشکنینی پزیشکی دەوری: گرنگیدان بە پشکنینی پزیشکی دەوری بۆ کرێکاران، بەتایبەتی ئەوانەی لە کارە قورس و مەترسیدارەکاندا کاردەکەن، بۆ زوو دەستنیشانکردنی هەر کێشەیەکی تەندروستی.

گیانلەدەستدانی هەر کرێکارێک لەکاتی کاردا، لەدەستدانی سەرمایەیەکی مرۆیی و زیانێکی گەورەیە بۆ کۆمەڵگا. کاتی ئەوە هاتووە کە هەموو لایەک پێکەوە کاربکەین بۆ مسۆگەرکردنی ژیان و کەرامەت و سەلامەتی کرێکاران، کە بناغەی ئاوەدانی و پێشکەوتنی هەر وڵاتێکن. ڕێگریکردن لە گیانلەدەستدانی کرێکار لە گەرمیان ئەرکێکی مرۆیی و نیشتمانییە.